جنگ یرموکجنگ یرموک یا نبرد یرموک، جنگی بود که در پنجم ماه رجب سال ۱۵ قمری و در عصر خلافت عمر بن خطاب بین مسلمانان و رومیان روی داد که به پیروزی مسلمانان انجامید. جنگ یرموک اصلی‌ترین جنگ منطقه شام و فتح الفتوح آن سرزمین محسوب می‌شود. این جنگ، دومین شکست سخت امپراتور روم در خاک سوریه بود که دست آنها را از آسیا کوتاه ساخت و مسلمانان موفق شدند مدتی بعد، بیت المقدس قبله اول مسلمانان را به محاصره درآورند. ۱ - جنگ‌های مسلمانان با رومیانبا آغاز خلافت ابوبکر فتوحات مسلمین آغاز شد، ابتدا جزیرة العرب و سپس عراق را تصرف کردند. پس از آن متوجه منطقه شامات شدند. در آن زمان هرقل (هراکلیوس) پادشاه روم شرقی بر آن منطقه مسلط بود، اما مسلمانان یکی پس از دیگری شهرهای اولیه شام را تصرف می‌کردند. ابوبکر در سال ۶۳۳ میلادی گروهی را به سوریه و فلسطین فرستاد و اینان توانستند سالی پس از آن بر یک دسته کوچک از جنگاوران روم چیره شوند. جنگ اجنادین در سال ۶۳۴ میلادی در شام و فلسطین به پیروزی اعراب منجر شد و یکی از زد و خوردهای خونینی بود که پیش از جنگ قادسیه انجام گرفت. دومین شکست سخت هراکلیوس امپراتور روم در خاک سوریه که دست آن امپراتوری را در آسیا کوتاه ساخت، جنگ یرموک می‌باشد که در سال ۶۳۶ میلادی رخ داد. [۱]
پورداود، ابراهیم، آناهیتا، پنجاه گفتار پورداود، ص۳۶۹، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۴۳.
در این زمان مصادف با دوران خلافت خلیفه دوم بود.۲ - چگونگی جنگ برموکیرموک، نهری است در سرزمین اردن، در آن‌جا نبردی بزرگ میان مسلمانان و رومیان به وقوع پیوست. پس از آن‌که رومیان شکست‌های پی‌درپی از مسلمانان متحمل شده و در حال عقب‌نشینی کامل از شامات بودند، در صدد جنگ بزرگی دیگر بر علیه مسلمانان برآمدند و تعداد یک صد هزار و به روایتی سیصد هزار رزمنده امپراتوری روم که متشکل از رومیان و عرب‌های منطقه شام بودند، در سرزمین یرموک گرد آمده و برای هجوم سیل‌آسا بر سپاهیان مسلمان آماده شدند. ابوعبیده جراح که فرمانده مسلمانان در نبرد با رومیان بود، رزمندگان مسلمان را گردآوری و به نبرد آنان فرستاد و سپس سپاهی دیگر به فرماندهی سعید بن عامر به یاری رزمندگان مسلمان اعزام کرد و نبرد سنگینی میان طرفین به وقوع پیوست و ده‌ها هزار تن از نیروهای دو طرف کشته، زخمی و اسیر گردیدند. ولی سرانجام مسلمانان بر رومیان پیروز شده و آنان را به عقب‌نشینی وادار کردند. هرقل، امپراتور روم شرقی که در انطاکیه مستقر بود و فرماندهی جنگ را از راه دور مدیریت می‌کرد، همین‌که از پیروزی مسلمانان در یرموک باخبر شد، از انطاکیه گریخت و در قسطنطنیه (استانبول) ماوا گرفت و هنگامی که از انطاکیه می‌گریخت، با حسرت تمام گفت: عَلَیکَ یَا سُورِیَةُ اَلسَّلامُ وَ نِعمَ البَلَدُ هَذا لِلعَدُوِّ!؛ بدرود ای سرزمین سوریه، چه سرزمین زیبایی نصیب دشمنان شد!» به هر روی این واقعه در پنجم رجب سال پانزدهم قمری و در عصر خلافت عمر بن خطاب واقع گردید. ۳ - کشته‌شدگان مسلمانبرخی از کشته‌شدگان نامدار مسلمان، عبارت بودند از: عمرو بن سعید، ابان بن سعید، عکرمة بن ابی‌جهل، عبدالله بن سفیان، سعید بن حارث، سهیل بن عمرو و هشام بن عاص (برادر عمرو بن عاص). ۴ - فرماندهان و شمار جنگجویانجبلة بن ایهم در همین جنگ فرماندهی سپاه مقدم روم را عهده‌دار بود. وی در گذشته اسلام آورده بود، اما پس از مدتی به خاطر برخوردی که خلیفه دوم با او داشت از اسلام برگشت و طرفدار رومیان گردید. به نظر بسیاری از مورخان فرمانده نظامی مسلمانان در جنگ، خالد بن ولید بوده است. یک سال پس از واقعه یرموک، مسلمانان موفق شدند بیت المقدس را به محاصره در آورند. در واقع جنگ یرموک اصلی‌ترین جنگ منطقه شام و فتح الفتوح آن سرزمین محسوب می‌شود. شمار مسلمانان را حدود بیست و چهار هزار نفر و شمار رومیان را چندین برابر آنان ذکر کرده‌اند. ۵ - پانویس
۶ - منبع• پایگاه اطلاع رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «هراکلیوس»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱۱/۱۱. رده‌های این صفحه : حوادث بعد از رحلت پیامبر | حوادث سال 15 (قمری) | رویدادهای ماه رجب | فتوحات زمان خلیفه دوم | فتوحات مسلمانان | هراکلیوس
|